Veri Tabanında İlişki Türleri
Veri Tabanı İlişki Türleri
İlişkiler genellikle, her iki tablonun aynı adlı alanları olan, anahtar alanlardaki verilerin eşleştirilmesiyle çalışır.(Ortak alan isimleri farklıda olabilir.)
Çoğu durumda, bu eşleştirme alanları, bir tablodan her kayıt için benzersiz bir tanımlayıcı sunan Birincil Anahtar (PK) ve diğer tablodaki Yabancı Anahtar (FK) dır.
- Bir-Çok İlişkisi
- Çok-Çok İlişkisi
- Bir-Bir İlişkisi
İlişkisel Veri Tabanlarında en çok kullanılan ilişki türü, Bir–Çok İlişkisi’dir. Bir–Çok İlişkisinde, “A” Tablosundaki bir kayıt, “B” tablosunda pek ÇOK eşleşen kayda sahiptir. Ancak “B” Tablosundaki kayıt, “A” Tablosunda yalnızca BİR eşleşen kayda sahiptir.
Örneğin;
Bir Yazar,
birden ÇOK kitap yazabilir.
ancak her kitabın yalnızca BİR Yazarı vardır.
Şekille gösterelim:
Yukarıdaki şekilde bir karikatürcünün birden fazla karikatüre sahip olabileceğini çıkartabiliriz. Çünkü Karikatür tablosunda ilişkili olduğu tablonun anahtarı bulunuyor (Foreign Key). Bu ilişki türü en çok karşılaşılan ilişki türüdür.
2) Çok – Çok İlişkisi (İlişkisel Veritabanı Tasarımı)
Çok–Çok İlişkisinde, “A” Tablosundaki bir kayıt, “B” tablosunda bulunan pek ÇOK kayıtla eşleşebilir. Ve “B” Tablosundaki bir kayıt, “A” Tablosunda bulunan pek ÇOK kayıtla eşleşebilir.
Bu tür bir ilişki, birincil anahtarın birden fazla alanı içerdiği, birleşme tablosu olarak adlandırılan, A ve B Tablolarından gelen yabancı anahtarların yer aldığı üçüncü bir tablonun tanımlanması koşuluyla mümkündür.
Çoktan çoğa ilişikiler karmaşıklığı nedeniyle veritabanında bir çok soruna neden oldur.
Soruna neden temek olarak şudur Bir tablodaki anahtar ilişkili olduğu tabloda birden çok kez olabilirken karşıtı da doğrudur.Bu yüzden istenilen ilişkiselliği sağlamak için ilişkiyi birden çoğa indirgemek gerekir. Yani araya fazladan bir tablo koyarak karmaşıklıktan kurtulmuş oluruz.
Örneğin;
Bir futbolcu birden fazla takımda oynayabilirken aynı takım birden fazla oyuncu oynatabilir olduğunu varsayalım.
Öncelikle Futbolcular ve Takımlar adında aşağıdaki şekildeki gibi iki tane tablo oluşturalım:
Anahtarı ilişkisel olduğu tabloya Foreign Key ( Komşu Anahtar) ekleyerek çoktan çoğa ilişkiyi sağlamak düşünürseniz mümkün değil.Bu yüzden araya aşağıdaki gibi bir tablo ekleyelim: 
Böylece hedefi tam 12'den vuracak şekilde ilişkisel veritabanı tasarımını yapmış olduk.
Çoktan çoğa ilişkiyi birden çoğa indirgediğimiz için iki tane birden çoğa ilişki elde ettik yine bu sebepten iki tane FK (Foreign Key) ortaya çıktı. Dolayısıyla SQL sorgusu iki adet olacak. Birincisi bir futbolcunun oynadığı takımlar, ikicisi ise bir takımda oynayan futbolcular olacak.
3)Bir-Bir İlişkisi (İlişkisel Veritabanı Tasarımı)
Bir-Bir İlişkisi'nde, Tablo A'da Tablo B'deki her kayıtla eşleşen yalnızca BİR kayıt ve Tablo B'de Tablo A'daki her kayıtla eşleşen sadece BİR kayıt olabilir.
Bu şekilde ilişkili olan çoğu bilgi tek bir tabloda olacağından, bu tür ilişki yaygın değildir. Güvenlik nedenleriyle tablonun bir bölümünü yalıtmak veya ana tablonun yalnızca bir alt kümesiyle ilgili bilgileri saklamak üzere, birçok alan içeren bir tabloyu bölmek için Bir-Bir İlişkisi kullanabilirsiniz.
Örneğin;
Fon toplamak amacıyla oynanan bir futbol oyununa katılan Çalışanların bilgilerini izlemek için bir Tablo oluşturmak isteyebilirsiniz. Çalışanlar Tablosunda, Futbolcular Tablosundaki her futbolcuyla eşleşen bir kayıt vardır.
Çalışanlar Tablosunda her Futbolcuyla eşleşen BİR kayıt vardır.
Bu değer kümesi, ÇalışanNo alanının ve Çalışanlar Tablosu-nun bir alt kümesidir.
Kural basitir ; tablodaki anahtar ilişkili tabloda sadece bir tane olabilir.
Yukarıdaki şekilde öğrenciler ve Liseler adında iki tablo var. Öğrencinin mezun olduğu lise bir tane olacağını düşünürsek şekildeki ilişki türü buna uygundur. Öğrenciler tablosundaki Mezun_Lise_Id alanı ile ilişkili tabloyla alakalı Lise_Id alanı eşleştirilerek ilişki sağlanmış olunuyor.
Kaynaklar
Seda Sözer
