ASP Tarihi
ASP’nin ilk sürümünün yayınlandığı 1996 yılından bu yana henüz 3 yıl geçmişken Microsoft ASP+ duyurdu. Dahası, kısaca NGWS, açılımıyla New Generation Web Services terimi geldi ASP+ ile birlikte. NGWS yani Yeni Kuşak Web Hizmetleri sunucu taraflı Web programlamaya gerçekten de yeni bir boyut kazandırmak üzere.
Microsoft’un sunucu taraflı Web hizmetleri aslında Internet Veritabanı Bağlayıcısı (Internet Database Connector = IDC) ile başlıyor. IDC teknolojisi, veritabanları için ODBC+SQL tanımları içeren idc uzantılı dosyaların işletilmesi sonucu elde edilen verilerin html şablon dosyaları (htx) nda tanımlanan biçimde dinamik sayfa haline getirilmesine sağlayan bir öncü teknoloji olarak Web tabanlı veri sunumları-sorgulamaları uygulamalarında Web geliştiricilere büyük kolaylıklar sağladı.
Kolaylıklar sağladı, çünkü o zamana kadar dinamik sayfalar yaratmak için kullanılan tek şey geleneksel Ortak Geçit Arayüzü (OGA) veya daha çok İngilizcesiyle tanınan Common Gateway Interface (CGI) tekniğine dayalı sunucu-taraflı yürütülebilir programlar (exe) yazmaktı. Standart bir Web sunucu arayüz tanımlaması olan OGA, sunucu taraflı işletilebilir programların kullanıcıdan (veya istemciden) gelen isteklerde yer alan tüm bilgiye erişim sağlamasına olanak sağlar. İstemciden gelen bilgi program tarafından işlendikten istemciye iletilmek üzere bir HTML dosyası yaratarak Web sunucuya gönderilir.
Geleneksel program dillerindeki yetersizlikler ve birtakım güçlükleri (derleme gibi) aşmak için büyük ölçüde Internet uygulamalarına özel ve OGA standartları destekleyen bir yorumlama dili olarak ortaya çıkan Perl uzun yıllar ve hala Web geliştiricilerin özellikle Unix ve Linux kutularında en vazgeçilmez araçlarından biri olmuştur.
Perl ile yazılan ve tamamıyla metin türünde olan script dosyaları Web sunucu üzerindeki Perl yorumlayıcısı tarafından işetilerek sonuçlar HTML biçiminde istemciye gönderilir. Böylece dinamik sayfaların oluşturulması sağlanır. Ancak, Perl dili ile çalışmak bazı açılardan güçtür. Herşeyden önce bir çok geliştirici Perl öğrenilmesi gereken, deneyim kazanılması gereken yeni bir dildir. Diğer yandan programcıların hemen neredeyse tamamına yakın bir kısmı Basic dilinde kodlama yapabilecek durumdadır. Ve ardından Microsoft Visual Basic diye tanıdığımız ürünü ikiye ve hatta üçe, dörde ayrırarak özelleştirir. Visual Basic for Application (VBA) ya da Uygulamalar için Görsel Basic, Visual Basic Scripting (VBS) yani Görsel Basic Script Dili, Visual Basic for Access vs. gibi ayrımsamalar ya da yeni ve özelleştirilmiş ürünler ortaya çıkar. Burada dikkat çeken ürün,Web uygulamaları için geliştirilmiş olan ve VBA’in hafifletilmiş bir uyarlamasıdır. O zamana kadar, Web tarayıcılar Netscape’in Javascript’ini kullanmaktadır ve script uygulamaları istemci tarafında çalışabilmektedir. Microsoft, Internet Explorer 3 sürümüyle birlikte VBS’yi alternatif bir script aracı olarak arenaya sürmüştür artık. Ancak, VBS sadece Internet Explorer tarafından desteklenmektedir ve tüm tarayıcılarca desteklenen Javascript kullanımı yaygındır. Bu durumda sorun gayet açıktır:
• Web sayfasının dinamik unsurları tarayıcıdan bağımsız olabilmelidir. Yani tarayıcı ne olursa olsun dinamik sayfalar üretilebilmeli ve istemciye saf HTML biçiminde gönderilebilmelidir.
• Web sunucu ve/veya veritabanı sunucuları üzerindeki veritabanları veya diğer kaynaklara erişim gereklidir.
Sorunun çözümü scripting teknolojisini Web sunucu platformuna taşımaktır. İşte ASP yani Active Server Pages veya Türkçesiyle Etkin Sunucu Sayfaları’nın hikayesi işte böyle başlamakta...
KURULUM..
NELER GEREKLİ?
ASP.NET Beta 1'i çalıştırmak için:
• Windows 2000 Professional, Windows 2000 Server veya Windows Advanced Server işletim platformu,
(Beta 1 sürümü Windows NT, Windows 9x ve Windows Me platformlarında da çalışabiliyor).
• Internet Explorer 5.5
• .NET Framework Runtime
gereklidir.
.NET FRAMEWORK?
ASP.NET'i (ASP+) kullanmak için MS .NET FrameWork SDK Beta 1'in Microsoft sitesinden indirilmesi ve sisteme kurulması gereklidir. .NET Beta 1 üç ayrı yoldan elde edilebilir:
• Internet
http://msdn.microsoft.com/downloads/default.asp?url=/code/sample.asp%3Furl%3D/msdn-files/027/000/976/msdncompositedoc.xml URL'inde bulunmaktadır
İNDİRME TAMAM!
Herbir parçayı ayrı ayrı veya tümünü birden sisteminize indirin ( Toplam 111,415,504 byte).
Ayrı ayrı indirmişseniz setup.bat (parça 11) master setup.exe dosyasını yaratmak için tıklayın.
Master dosya şekline çevrilen setup.exeyi daha sonra çalıştırmak üzere herhangi bir klasöre atınız.
INTERNET EXPLORER 5.5 GEREKLİ!
ASP+ kurulum işlemi ancak Internet Explorer 5.5 (IE 5.5)'un da sisteme kurulmasıyla başlar. Eğer IE 5.5 sisteminize daha önceden kurulmuş ise sorun yok. Ancak kurulu değilse, .NET'in kurulmasından önce sisteminize kurulması gerekiyor. Aksi halde .NET Beta 1'i sisteme kurmanız mümkün değildir. Pekala, IE 5.5'i nereden temin edebilirim diye soruyorsunuz. İşte size iki yol:
• IE 5.5'un otomatik kurulumu için http://windowsupdate.microsoft.com/default.htm adresine ulaşabilir;
• Ya da, http://www.microsoft.com/windows/IE/ adresinden Microsoft IE sayfalarına ulaşıp IE 5.5'i indirebilirsiniz.
IE 5.5'u sisteminize kurarken lütfen açık bulunan diğer uygulamalarınızı kapatmayı unutmayınız.
YA ŞİMDİ?
Şimdi .NET Beta 1 için hazırlanan setup.exe'yı tıklamanın zamanı geldi demektir. Kurulum başladıktan sonra bekleyiniz. Bitince neler olacak, birazdan açıklayacağım.
KURULUM BİTTİ İŞTE!
ASP.NET'le daha önce hiç uğraşmadıysanız lütfen bir sonraki adıma. Yaa, ben daha önceden ASP'yi biraz biliyorum diyorsanız şimdi ilk "Hello World" uygulamasını yapma zamanı geldi bile.
ASP.NET UYGULAMASI:
İşte size ilk uygulama! Uygulamamızda, Web sitelerinin birçoğunda karşılaştıklarımıza benzer bir açış/giriş (login) formu oluşturuluyor. Formda kullanıcı adı ile şifresinin girildiği iki metin kutusu, sayfa görünüm temalarının seçiminin yapıldığı bir seçim listesi ve bir de gönder düğmesi bulunmakta. Ancak bu Web formu, öyle eskiden kullandığınız HTML formlarından biraz farklı gibi, ne dersiniz? Örneğin, koda göz gezdirdiğinizde <ASP:TextBox id="Sifre" TextMode="Password" runat="server" class="bej"/> bir söz dizimi görüyorsunuz. Bu aslında, daha önce HTML formlarında kullandığınız ve şifre bilgilerini girmemizi sağlayan <INPUT TYPE="Password" NAME="Sifre" class="bej"/> gibi bir şey. Ama söz dizimi hayli değişmiş. Söz diziminde yer alan ve >ASP: ile başlayan elemanlar var. ASP.NET'te bunlara Web formu Sunucu Denetimleri (Web Form Server Controls) deniliyor. ASP+ veya ASp.NET'in sunmuş olduğu önemli avantajlardan biri burada işte! Nasıl mı? Web sunucu denetimleri aracılığıyla Web formlarınıza tıpkı şu Visual Basic'teki Windows formlarının görünüm ve işlevselliğini kazandırmak mümkün!
Microsoft’un sunucu taraflı Web hizmetleri aslında Internet Veritabanı Bağlayıcısı (Internet Database Connector = IDC) ile başlıyor. IDC teknolojisi, veritabanları için ODBC+SQL tanımları içeren idc uzantılı dosyaların işletilmesi sonucu elde edilen verilerin html şablon dosyaları (htx) nda tanımlanan biçimde dinamik sayfa haline getirilmesine sağlayan bir öncü teknoloji olarak Web tabanlı veri sunumları-sorgulamaları uygulamalarında Web geliştiricilere büyük kolaylıklar sağladı.
Kolaylıklar sağladı, çünkü o zamana kadar dinamik sayfalar yaratmak için kullanılan tek şey geleneksel Ortak Geçit Arayüzü (OGA) veya daha çok İngilizcesiyle tanınan Common Gateway Interface (CGI) tekniğine dayalı sunucu-taraflı yürütülebilir programlar (exe) yazmaktı. Standart bir Web sunucu arayüz tanımlaması olan OGA, sunucu taraflı işletilebilir programların kullanıcıdan (veya istemciden) gelen isteklerde yer alan tüm bilgiye erişim sağlamasına olanak sağlar. İstemciden gelen bilgi program tarafından işlendikten istemciye iletilmek üzere bir HTML dosyası yaratarak Web sunucuya gönderilir.
Geleneksel program dillerindeki yetersizlikler ve birtakım güçlükleri (derleme gibi) aşmak için büyük ölçüde Internet uygulamalarına özel ve OGA standartları destekleyen bir yorumlama dili olarak ortaya çıkan Perl uzun yıllar ve hala Web geliştiricilerin özellikle Unix ve Linux kutularında en vazgeçilmez araçlarından biri olmuştur.
Perl ile yazılan ve tamamıyla metin türünde olan script dosyaları Web sunucu üzerindeki Perl yorumlayıcısı tarafından işetilerek sonuçlar HTML biçiminde istemciye gönderilir. Böylece dinamik sayfaların oluşturulması sağlanır. Ancak, Perl dili ile çalışmak bazı açılardan güçtür. Herşeyden önce bir çok geliştirici Perl öğrenilmesi gereken, deneyim kazanılması gereken yeni bir dildir. Diğer yandan programcıların hemen neredeyse tamamına yakın bir kısmı Basic dilinde kodlama yapabilecek durumdadır. Ve ardından Microsoft Visual Basic diye tanıdığımız ürünü ikiye ve hatta üçe, dörde ayrırarak özelleştirir. Visual Basic for Application (VBA) ya da Uygulamalar için Görsel Basic, Visual Basic Scripting (VBS) yani Görsel Basic Script Dili, Visual Basic for Access vs. gibi ayrımsamalar ya da yeni ve özelleştirilmiş ürünler ortaya çıkar. Burada dikkat çeken ürün,Web uygulamaları için geliştirilmiş olan ve VBA’in hafifletilmiş bir uyarlamasıdır. O zamana kadar, Web tarayıcılar Netscape’in Javascript’ini kullanmaktadır ve script uygulamaları istemci tarafında çalışabilmektedir. Microsoft, Internet Explorer 3 sürümüyle birlikte VBS’yi alternatif bir script aracı olarak arenaya sürmüştür artık. Ancak, VBS sadece Internet Explorer tarafından desteklenmektedir ve tüm tarayıcılarca desteklenen Javascript kullanımı yaygındır. Bu durumda sorun gayet açıktır:
• Web sayfasının dinamik unsurları tarayıcıdan bağımsız olabilmelidir. Yani tarayıcı ne olursa olsun dinamik sayfalar üretilebilmeli ve istemciye saf HTML biçiminde gönderilebilmelidir.
• Web sunucu ve/veya veritabanı sunucuları üzerindeki veritabanları veya diğer kaynaklara erişim gereklidir.
Sorunun çözümü scripting teknolojisini Web sunucu platformuna taşımaktır. İşte ASP yani Active Server Pages veya Türkçesiyle Etkin Sunucu Sayfaları’nın hikayesi işte böyle başlamakta...
KURULUM..
NELER GEREKLİ?
ASP.NET Beta 1'i çalıştırmak için:
• Windows 2000 Professional, Windows 2000 Server veya Windows Advanced Server işletim platformu,
(Beta 1 sürümü Windows NT, Windows 9x ve Windows Me platformlarında da çalışabiliyor).
• Internet Explorer 5.5
• .NET Framework Runtime
gereklidir.
.NET FRAMEWORK?
ASP.NET'i (ASP+) kullanmak için MS .NET FrameWork SDK Beta 1'in Microsoft sitesinden indirilmesi ve sisteme kurulması gereklidir. .NET Beta 1 üç ayrı yoldan elde edilebilir:
• Internet
http://msdn.microsoft.com/downloads/default.asp?url=/code/sample.asp%3Furl%3D/msdn-files/027/000/976/msdncompositedoc.xml URL'inde bulunmaktadır
İNDİRME TAMAM!
Herbir parçayı ayrı ayrı veya tümünü birden sisteminize indirin ( Toplam 111,415,504 byte).
Ayrı ayrı indirmişseniz setup.bat (parça 11) master setup.exe dosyasını yaratmak için tıklayın.
Master dosya şekline çevrilen setup.exeyi daha sonra çalıştırmak üzere herhangi bir klasöre atınız.
INTERNET EXPLORER 5.5 GEREKLİ!
ASP+ kurulum işlemi ancak Internet Explorer 5.5 (IE 5.5)'un da sisteme kurulmasıyla başlar. Eğer IE 5.5 sisteminize daha önceden kurulmuş ise sorun yok. Ancak kurulu değilse, .NET'in kurulmasından önce sisteminize kurulması gerekiyor. Aksi halde .NET Beta 1'i sisteme kurmanız mümkün değildir. Pekala, IE 5.5'i nereden temin edebilirim diye soruyorsunuz. İşte size iki yol:
• IE 5.5'un otomatik kurulumu için http://windowsupdate.microsoft.com/default.htm adresine ulaşabilir;
• Ya da, http://www.microsoft.com/windows/IE/ adresinden Microsoft IE sayfalarına ulaşıp IE 5.5'i indirebilirsiniz.
IE 5.5'u sisteminize kurarken lütfen açık bulunan diğer uygulamalarınızı kapatmayı unutmayınız.
YA ŞİMDİ?
Şimdi .NET Beta 1 için hazırlanan setup.exe'yı tıklamanın zamanı geldi demektir. Kurulum başladıktan sonra bekleyiniz. Bitince neler olacak, birazdan açıklayacağım.
KURULUM BİTTİ İŞTE!
ASP.NET'le daha önce hiç uğraşmadıysanız lütfen bir sonraki adıma. Yaa, ben daha önceden ASP'yi biraz biliyorum diyorsanız şimdi ilk "Hello World" uygulamasını yapma zamanı geldi bile.
ASP.NET UYGULAMASI:
İşte size ilk uygulama! Uygulamamızda, Web sitelerinin birçoğunda karşılaştıklarımıza benzer bir açış/giriş (login) formu oluşturuluyor. Formda kullanıcı adı ile şifresinin girildiği iki metin kutusu, sayfa görünüm temalarının seçiminin yapıldığı bir seçim listesi ve bir de gönder düğmesi bulunmakta. Ancak bu Web formu, öyle eskiden kullandığınız HTML formlarından biraz farklı gibi, ne dersiniz? Örneğin, koda göz gezdirdiğinizde <ASP:TextBox id="Sifre" TextMode="Password" runat="server" class="bej"/> bir söz dizimi görüyorsunuz. Bu aslında, daha önce HTML formlarında kullandığınız ve şifre bilgilerini girmemizi sağlayan <INPUT TYPE="Password" NAME="Sifre" class="bej"/> gibi bir şey. Ama söz dizimi hayli değişmiş. Söz diziminde yer alan ve >ASP: ile başlayan elemanlar var. ASP.NET'te bunlara Web formu Sunucu Denetimleri (Web Form Server Controls) deniliyor. ASP+ veya ASp.NET'in sunmuş olduğu önemli avantajlardan biri burada işte! Nasıl mı? Web sunucu denetimleri aracılığıyla Web formlarınıza tıpkı şu Visual Basic'teki Windows formlarının görünüm ve işlevselliğini kazandırmak mümkün!
Yorumunuzu Ekleyin
