Açık Kaynak İşletim Sistemleri

Açık kaynak yazılım (İngilizce: open-source software) veya açık kaynaklı yazılım veya kaynağı açık yazılım, kaynak kodu isteyen herkese açık olan yazılımlardır.

Bu tür yazılımların ayırt edici özelliği kullanıcıya yazılımı değiştirme özgürlüğü sağlamasıdır. Açık kaynak kodlu yazılımlar, uyarlanabilir, sağlam, hızlı ve güvenlidir. Açık kaynak kod dünyası, yeni bir yazılım üretme biçimi, yeni iş modelleri sunmaktadır. Dünyanın her tarafından bilişim uzmanlarınca imece yöntemi ile endüstri standartlarında geliştirilen açık kaynak kod yazılımları, insanlığın ortak malıdır.

Programcılar yazılımları geliştirirken kullandıkları programlama dilleriyle kaynak dosyaları oluştururlar. Daha sonra derlemeli dillerde (C, C++, Java, Pascal) bu dosyayı derleyerek çalıştırılabilir hale çevirirler. Açık kaynaklı yazılım savunucuları her üretilen ve dağıtılan programla birlikte kaynak kodunun da dağıtılmasını savunurlar. Bu sayede geliştirme esnasında ve ilerde yeni sürümlerin ortaya çıkması esnasında daha çok sayıda gözün süzgecinden geçmiş daha kaliteli bir yazılım çıktığını düşünürler. Açık kaynaklı yazılımlar 2005 senesi itibariyle bir patlama yapmışlar ve onbinlere varan program ve varyanta ulaşmışlardır. En iyi bilinenler Linux, Open Office, GNU, Debian'dır.

Açık kaynaklı yazılımlar, en küçüğünden cep telefonu, saat gibi gömülü sistemlerden, en büyüğünden süper bilgisayarlara, ev kullanıcılarından KOBİ'lere, kamu kurumlarından her türden okullara, tüm kurum ve bireylerin rahatça kullanabileceği, gereksinimlere göre basitleştirilebilen, sağlamlaştırılabilen, güçlendirilebilen yazılımlardır. Açık kaynak kod yazılımlar, her alanda çözümler sunarak, yazılım tekellerine karşı tüketiciye seçenekler sunmaktadır. Almanya, İspanya, Meksika, Brezilya, Çin, Kore, Hindistan gibi birçok ülke, kamu kurumlarında açık kaynak kodlu yazılımlarının kullanımını benimsemiş ve bilgi toplumu stratejilerin bir parçası yapmışlardır. Avrupa Birliği, UNESCO, Dünya Bankası gibi kuruluşlar güvenlik ve tasarruf gibi gerekçelerle açık kaynak yazılımlarını önermektedir. Dünya üzerindeki hemen her ülke kendi gereksinimlerine göre açık kaynak kodlu bir Linux dağıtımı geliştirmiştir. Türkiye'de TÜBİTAK'ın girişimi ile bu yönde ULUDAĞ: Ulusal Dağıtım Projesi başlatılmış ve bir Linux dağıtımı olan Pardus Ulusal İşletim Sistemi hazırlanmıştır. Türkiye'de açık kaynak kod topluluğu 10 yılı aşkın bir süredir bulunmakta, Turkuaz, Gelecek Linux, İstanbulx, Boreas, Turkix gibi dağıtımlar ve başka açık kaynak kodlu yazılımlar ve uygulamalar geliştirilmekte, açık kaynak firmaları kurulmaktadır.

Açık kaynak kodlu yazılım toplulukları, şu görüşlerle açık kaynak ortamlarını desteklemektedir: "Açık kaynak kodlu yazılımlar tasarruf ve güvenliğin ötesinde de bir ülke ekonomisi için önemlidir. Açık kaynak ortamları, teknoloji üretebilecek gençleri yetiştirmenin etkin yollarından biridir. İthal hazır çözümler yerine, ülke insanına güvenmek, ona yatırım demektir. Açık kaynak, kendi okullarında gereksinimlerine göre uyarlanmış, güvenli, sağlam ve ucuz çözümler demektir. Açık kaynak yazılımlar, mütevazı donanımları etkin kullanabilmek demektir. Tüm üretim ve servis sektörlerinde bilişim maaliyeti gittikçe artmaktadır. Açık kaynak yazılımlar, en başta lisanslar nedeniyle bu maliyetleri düşürerek, yerli sanayici ve bilişimciye destek demektir, ülkenin rekabet yeteneği artırmak demektir. Açık kaynak yazılımları, kapalı kaynak kod yazılımlarla yetenek ve performansta yarışacak konumdadır. Açık kaynak yazılımların tam rekabet ortamında kapalı kaynak yazılımlarla yarışması gerekir. Temel bilişim eğitimin marka bağımlılığı yaratmayacak, kullanıcıyı tüm alternatif platform ve ürünlerde çalışabilme yeteneğini kazandıracak, ürünlere değil kavramlara ağırlık vermesi gerekir."

Açık kaynak yazılımları savunucularınca, bu tür yazılımların ülkelerin bilgi toplumu stratejisinde önemli rol oynaması gerektiği, ilgili tüm tarafların katkıları ile katılımcı bir süreçle bu stratejilerin belirlenmesi gerektiği, özellikle yönetici düzeyinde çalışanların açık kaynak yazılımları seçeneğini maliyet ve verimlilik açısından değerlendirmeleri gerektiği belirtilmektedir.

 

 

LINUX

Linux ya da tam adıyla GNU/Linux, Unix tabanlı, açık kaynak kodlu, özgür bir işletim sistemi yazılımı. Finlandiyalı bir bilgisayar mühendisliği öğrencisi olan Linus Torvalds tarafından 1991 yılında geliştirilmeye başlanmıştır. "Linux" ismi Linus Torvalds tarafından 1991 yılında başlatılan Linux çekirdeğinden (kernel) gelmektedir.

Linux, Linus Torvalds'ın Helsinki Üniversitesi'nde bir öğrenci iken Intel'in yeni işlemcisi 80386'nın korumalı mod mimarisini denemek üzere geliştirmeye başladığı Unix (aslen Minix) tabanlı bir işletim sistemi çekirdeğidir. Yani Linux, Linux dağıtımlarının bel kemiğini oluşturmaktadır. İnternette yaptığı duyuru sonucunda tüm dünyadan birçok programcının da desteği ile hızla gelişmiş ve halen aynı destek ile gelişmekte olan açık kaynak kodlu, özgür bir yazılımdır.

Hızlı bir sürecin sonunda Linus'un geliştirdiği çekirdek, GNU hareketinin bir meyvesi ve aynı zamanda taşıyıcısı haline gelmiştir. GNU için yazılmış özgür yazılımlar çok kısa süre içerisinde Linux çekirdeği ile uyumlu çalışabilecek hale getirilmiş ve ortaya güçlü, kararlı, esnek ve açık kaynak kodlu bir işletim sistemi çıkmıştır. GNU/Linux olarak anılması gereken işletim sistemi zaman içerisinde telaffuz kolaylıklarından ötürü Linux olarak anılmaya başlanmıştır. Açık kodlu bir yazılım olan Linux özgür gelişimi, yaratıcılığı ve bağımsız ilerlemeyi desteklemekte ve bilişim dünyasından destek görmektedir.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

PARDUS

Pardus Projesi, TÜBİTAK UEKAE tarafından başlatılan ve sürdürülmekte olan, bilişim okuryazarlığına sahip bilgisayar kullanıcılarının temel masaüstü gereksinimlerini hedefleyerek; var olan Linux dağıtımlarının üstün taraflarını kavram, mimari ya da kod olarak kullanan; otonom dizgeye (sistem) evrilebilecek bir yapılandırma çerçevesi ve araçları ile kurulum, yapılandırma ve kullanım kolaylığı sağlamak üzere geliştirilen bir GNU/Linux ortaya koymayı hedefleyen bir geliştirme projesidir. Pardus, oluşturulacak dağıtımın adıdır. Pardus adı, nesli tamamen tükenmiş ya da tükenmekte olan Anadolu Parsı'ndan (Panthera pardus tulliana) gelmektedir. Pardus Linux dağıtımında KDE öntanımlı masaüstü ortamı, OpenOffice.org öntanımlı ofis programı, Mozilla Firefox ise öntanımlı genel ağ (internet) tarayıcısıdır. 27 Haziran 2008 günü son kararlı sürüm olan Pardus 2008 duyuruldu.

Özellikler

Pardus Linux dağıtımı Türkçe, İngilizce, Almanca, İtalyanca, Portekizce, Hollandaca, Fransızca olmak üzere 7 dili desteklemektedir. Dağıtımın kurulan cd ve çalışan cd olmak üzere 2 türü bulunmaktadır. Çalışan cd ile bilgisayara hiç dokunmadan Pardus'u deneme şansına sahiptir insanlar. Ancak Pardus'un henüz sunuculara yönelik bir sürümü bulunmamaktadır.

Öntanımlı genel ağ tarayıcısı Mozilla Firefox, ofis programı OpenOffice.org, masaüstü ortamı ise KDE'dir. Pisi adlı kendine özgü bir paket dizgesi vardır.

 

 

 

 

 

 

 

 

Pardus sistem gereksinimleri

 

 

 

 

 

 

 

 

UBUNTU

Ubuntu, Debian kökenli, kurulum ve kullanım kolaylığı ve düzenli sürüm yükseltmeleriyle öne çıkan bir Linux dağıtımıdır. Canonical Ltd.'nin (Mark Shuttleworth'e ait) sponsorluğunda geliştirilmektedir. Ubuntu'nun hedefi son kullanıcıların ulaşabileceği kolay, hızlı, ücretsiz, güçlü bir işletim sistemi oluşturmaktır. Ubuntu, Zulu dilinde; "Ben, sen sen olduğun için, benim" demektir, aynı zamanda "başkalarına karşı merhametli, şefkatli, iyiliksever" olmak gibi insani değerlerin temel alındığı bir dünya görüşüdür. İnsanlık için Linux (Linux For Human Beings) sloganını kullanan Ubuntu, Debian'dan farklı olarak her 6 ayda bir yeni sürüm; her sürüm için de 18 ay destek sunmaktadır. Ayrıca 3 yıl Masaüstü ve 5 yıl Sunucu sistem desteği sunan ve belli sürelerde bir çıkarılan Uzun Süreli Destek (Long Term Support, LTS) sürümleri de mevcuttur. 8.04 (Hardy Heron) sürümü, Ubuntu'nun 6.06'dan sonra ikinci LTS sürümüdür.

Ubuntu projesinin amacı, her düzey kullanıcının rahat bir biçimde kullanabileceği, tamamen açık kaynaklı ve kararlı bir işletim sistemi oluşturmaktır. Bu bağlamda GNU/Linux hakkında hiç tecrübesi olmayan kişilerin başlaması için ideal bir seçimdir. Özellikleri itibarıyla acemi, tecrübeli ve uzman kitleye de hitap etmektedir.

Kurulum:

Kurulumu oldukça kolay olan Ubuntu; kurulum kolaylığında Windows Vista, SuSe, Mandriva ve Fedora Core gibi kolay kurulum ile ün yapmış işletim sistemleriyle rekabet etmektedir. Kurulum için CD versiyonunda önce işletim sisteminin canlı cd olarak açılması gerekir, DVD versiyonunda text mod ile kuruluma başlanabilir. Bundan sonra kurulum sadece "install" simgesine tıklayıp birkaç ileri düğmesine basmaktan ibarettir. Kurulum sırasında işletim sistemi üzerinde istediğiniz her şeyi yapabilirsiniz, ancak değişiklikler yeni kurduğunuz sisteme aktarılmamaktadır...

Kullanım:

Kullanışlılık üzerine odaklanılmış bir dağıtım olan Ubuntu'da çok sayıda değişik kullanım özelliği bulunmaktadır.

• Diğer Linux dağıtımlarının aksine, Ubuntu'da su(super user) komutu yerine sudo kullanılır. Ancak bir terminal komutu ile bu durum diğer dağıtımlardaki gibi ayarlanabilir.
• Çok sayıda açık kaynaklı yazılım ile birlikte gelmektedir; OpenOffice.org, Firefox, Pidgin (eskiden Gaim) ve GIMP gibi.
• Windows'tan bazı kullanıcı özellikleri içe aktarılabilmektedir; sık kullanılanlar ve duvar kağıdı gibi.

 

 

 

 

 

 

Açık kaynak yazılımlar

Açık kaynak yazılımlar gönüllü programcı ve grafikerler ile büyük şirketlerin paralı progamlarına kafa tutar hale geldiler. Bir çoğu çok ciddi alternatifler olmalarının yanı sıra bazıları paralı örneklerini bile geçtiler.

Yazılım devi Microsoft’un, Internet Explorer’ına kafa tutan ve hatta bir çok platformda ondan daha üstün olduğunu kanıtlayan Mozilla Firefox her geçen gün gelişimine devam ediyor. Zaman Zaman yapılan araştırmalarda çok daha güvenli ve hızlı olduğu test edilmiş ve onaylanmış bir gerçek.

OpenOffice gibi diğer girişimler ise yine Microsoft’un Office yazılımının tahtını sallamaya çoktan başladı. Microsoft Office ile aynı işleri çok daha hızlı yapabilen bu yazılım tamamen ücretsiz ve sürekli güncellenen güvenilebilir bir yazılım.

Yazımın devamında özellikle Windows işletim sistemi için açık kaynaklı ve tamamen ücretsiz bazı programları tanıtacağım. Eğer sizde uçuk fiyatlı yazılım fiyatlarından sıkıldıysanız, daha hızlı, daha güvenli ve daha iyi alternatifler arıyorsanız aşağıda açıklamaları bulunan programları mutlaka denemenizi öneririm.

Not: Aşağıdaki tanıtılan programların başlıklarına tıklamanız halinde programın resmi sitesine yönlenmiş olacaksınız...

 

 

7-zip
7-zip açık kaynaklı bir arşivleme programı. 7z, ZIP, GZIP, BZIP2 ve TAR formatlı arşivleri sıkıştırıp açabiliyor. Winzip gibi programlara göre daha zip dosyalarını daha etkili bir biçimde sıkıştırıyor. Bunun haricinde kendi formatı “7z” zip formatına göre daha iyi sıkıştırma sağlıyor. Diğer arşiv formatlarının neredeyse hepsini de okuyup açabiliyor. Arabirimi belki winzip gibi gösterişli değil ama kesinlikle daha iyi bir arşivleme programı.

ClamWin
ClamWin Linux ortamının popüler virüs programı olan ClamAV’nin açık kaynaklı windows versiyonu. Virüsler ve spyware için yüksek tanıma kapasitesi var. Tarama için zaman programlama seçeneği ve virüs veritabanını otomatik güncellemek gibi özelliklere de sahip. Internet explorer ve Outlook gibi programlar için eklentileri mevcut. Aslında ticari antivirüs programlarından tek eksiği gerçek zamanlı koruma.

Gimp
Gimp (GNU Image Manipulation Program) açık kaynaklı bir resim ve grafik editörü. Photosop’un neredeyse bütün özelliklerin sahip kuvvetli bir program.

 

Blender
Blenderaçık kaynaklı bir 3B animasyon yaratma programı. Sağlam bir sürü özelliği ile 3D Max, Maya gibi programlar için çok ciddi bir alternatif. Hatta sitesinde Blender ile yapılmış, profösyönel yapımları aratmayan 3B animasyon filmleri mevcut.

Scribus
Scribus açık kaynaklı bir masaüstü yayıncılık programı. Adobe Pagemaker, Quark Express ve Adobe InDesign gibi programlar için öenmli bir alternatif. Aynı zamanda Scribus ile interaktif PDF form ve sunumları hazırlayabilirsiniz. Küçük bir gazete, broşürler, posterler, ve kitaplar vs. gibi amaçlar için kullanılabilir.

Open Office
Open Office, Microsoft Office benzeri, açık kaynaklı bir ofis süiti. Microsfot Office’te bulunan Excel, Word, Powerpoint gibi programların aöık kaynaklı karşıtlarını ve bir iki program daha içeriyor; Writer, Calc, Base, Impress, Draw, Math, Quickstarter vs. gibi…

Inkscape:
Inkscape açık kaynaklı bir vektör grafik programı. Corel Draw, Adobe Illustrator, Freehand or Xara X gibi ticari vektör grafik programlarına çok iyi bir alternatif.

hugin
hugin açık kaynaklı kullanımı kolay bir panoromik resim programı. Hugin ile bir sürü resmi kullanarak kocaman bir panaroma elde edebilir, birbiri üzerine binen resimleri yapıştırabilirsiniz.

Audacity:
Audacity açık kaynaklı bir ses kayıt ve işleme programı. Audacity ile canlı sesler kaydedebilir, eskş kayıtları sayısal hale çevirebilir, Ogg Vorbis, MP3 ve WAV vs. gibi ses formatlarını kesip birleştirmek, karıştırarak işleyebilirsiniz.

Filezilla:
FileZilla açık kaynaklı özgür bir FTP istemcisi. FTP, SFTP ve FTPS protokollerini destekliyor. Bir FTP istemcisinde arayabileceğiniz bütün özelliklere sahip. Upload ve downloadlara kesilince devam edebilme, bir site yöneticisi, keep alive sistemi, upload/download kuyruğu, sürükle bırak vs…

VLC Media Player:
VLC Media Player açık kaynaklı bir medya oynatıcısı. Net’te bulunan en iyi medya oynatıcısı ve neredeyse her türlü formatı oynatabilitor. Streaming protokollerini anlıyor ve sayısız özelliğe sahip.

E-mule
E-Mule açık kaynaklı bir P2P paylaşım programı.

Firefox
Firefox açık kaynaklı bir web browser. Şu an için piyasada bulunan en iyi ve en güvenli browser. Aslında anlatılmaya ihtiyacı yok. Addon’ları ile birlikte her seviyedeki kullanıcı için piyasadaki en güçlü browser. Eğer hala Internet Explorer kullanıyorsanız hemen indirin.

Thunderbird
Thunderbird, Firefox’un yaratıcısı Mozilla Foundation’ın email uyguluması. Piyasada bulunan en iyi email uygulamalarından biri. Bir çok özellik ile beraber geliyor. Fakat aynı Firefox’taki gibi add-on ile çok daha güçlü ve kullanışlı hale getirilebiliyor.

Sunbird
Sunbird, Mozilla Foundation tarafıdan geliştirilen açık kaynaklı bir masaüstü takvim uygulaması. Gene Mozilla üzrine kurulu ve Firefox ile Thunderbird gibi add-on’lar ile destekleniyor.

PDFCreator:
PDFCreator herhangi bir Windows programından PDF dökümanı yaratan bir uygulama. Bir kere yüklendikten sonra aynı bir yazıcı gibi çalışıyor. Dolayısı ile yazıcıya veri gönderebilen herhangi bir programın çıktısını tek tık ile PDF dökümanı olarak alabilirsiniz. Alternatif olarak gene açık kaynaklı bir program olan Bullzip PDF printer‘ı da deneyebilirsiniz.

Pidgin:
Pidgin, eskiden GAIM olarak bilinen açık kaynaklı bir anında mesajlaşma programıdır. Popüler anında mesajlaşma protollerinin çoğunu tanımaktadır. Pidgin özgür bir yazılımdır ve Yahoo, Google Talk, Jabber, MSN, AOL, ICQ vs. gibi çoğu protokolu destekler.

Songbird:
Songbird açık kaynaklı Mozilla üzerine kurulu bir web medya oynatıcısı. Bu yazı yazıldığında henüz sadece 0.25 sürümünde olmasına rağmen değişik özellikleri ile dikkat çekiyor. Örneğin bir web sitesinde (mesela bir blogda) bulunan mp3′leri sanki bilgisayarınızdaymış gibi çalabiliyor onları otomatik olarak kütüphanenize ekliyor vs.

CamStudio:
CamStudio bilgisayarınızda bulunan her türlü görüntü ve sesi endüstri standartı AVı dosyalarına dönüştürebilen bir yakalama programı. Açık kaynaklı bu program dahilinde bulunan SWF çeviricisi ile bu avi dosyalarını flash’a da çevirebiliyor.

InfraRecorder:
InfraRecorder Windows için açık kaynaklı bir CD/DVD yazma programı. Çift katmanlı dvd desteği de dahil olmak üzere bir cd/dvd yazma programından beklenebilecek her türlü özelliğe sahip.

Kaynak Alıntıdır.