Bilgi Teknolojisi ve Toplum
Bilimle teknoloji arasında doğal bir döngüsel ilişki vardır.
Değişen Bir Dünya
Bilimsel çalışmalar uygulamaya elverişli bilgi üreterek teknolojik gelişmeye yol açarken, teknolojik gelişmeler de bilimsel araştırmaların daha uygun koşullarda yapılmasını sağlayarak bilimsel gelişmeyi hızlandırmaktadır. Yeniçağ başlarından itibaren belirginleşmeye başlayan bilimle teknoloji arasındaki bu ilişki içerik değiştirmeden günümüze kadar sürmüştür.
Ancak, 1950’li yıllardan itibaren kullanılmaya başlanan bilgisayarlarla birlikte bilim-teknoloji ilişkisindeki döngü giderek daha kısa sürelerde tamamlanır olmuştur. Bilgisayarlar her gün biraz daha güçlenirken güçlü bilgisayarlar yalnız araştırmaları hızlandırmakla kalmadığı gibi, önceden olmayanı olanaklı kılarak yeni bilgi alanları ortaya ç›karmaktadır.
Bilgimizin sınırları genişlerken uzaklıklar
küçülmektedir. Bunun doğal bir sonucu, günümüz toplumlarında yaşanan hızlı sosyal
ve kültürel değişmedir. Bu değişime kaşın da kayıtsız kalmak ya da korku ve
endişeye kapılarak içe kapanmak yerine, değişmeyi ortaya çıkaran teknolojiyi önce
anlamak sonra da onu etkili kullanarak değişmeye yön vermeye çalışmak takınılacak
en doğru tavırdır.
ı. Bilgi toplumu kavramı
Çağımızın en önemli özelliği toplumların hızla değişmesidir. Toplumlardaki
değişmeyi hızlandıran en belirgin etmenler bilgi, teknoloji, iletişim ve ekonomi
alanlarında görülmektedir. Bu nedenle bu çağa bilgi çağı adı verilmiş, bilgi toplumu
kavramı ortaya çıkmıştır. Bilgi toplumu kavramı bu değişim sürecinin yönünü ve
içeriğini vurgulamaktadır.
Bilgi toplumu; bilginin insan, örgüt ve toplum yaşamında temel güç ve ana
sermaye halini aldığı, bilgi üretiminde çalışanların çoğaldığı, yaşam boyu öğrenme
alışkanlığının yerleştiği, öğrenen birey, öğrenen örgüt ve öğrenen toplum bağının
kurulduğu toplumsal yaşam biçimini anlatmaktadır.
Bilgi toplumunun temel özellikleri ve geleceğe olan etkileri aşağıdaki gibidir:
1. Bilgi toplumunun gelişme dinamiğini bilgisayar teknolojisi, bilgisayara dayalı
enformasyon ve Internet ağları ile veri bankaları yönlendirmektedir.
2. Bilgi toplumunda bilgi önemli ve temel kaynaktır. Bireyler ve toplumlar bu
temel kaynağa sahip olmak için yarış halindedirler.
3. Hızlı bilgi artışı, değişme ve gelişmenin temel kaynaklarıdır.
4. Sanayi toplumunun aksine bilgi toplumu, çok merkezli ve yaygın olacaktır.
5. Bilgi toplumunda toplumsal değerlerin zayıflaması söz konusu değildir.
6. Bilgi toplumunun siyasal sistemi, katılımcı demokrasiye ve büyük ölçüde de
bilgiye dayanacaktır. Bilim insanlarının, düşünürlerin siyasetle doğrudan ve dolaylı
etkileşimleri olacaktır.
7. Bilgi üretimi ve bilgilerin pazarlanması, bilgi toplumunda yeni iş alanlarının
başında gelecektir.
8. İş dünyasında bilgi üretenlerin ve çalışanların sayısı çoğalacak, bilgi birikimi
bilgide seçiciliğe yol açacaktır.
9. Sanayi toplumunda temel değerler, maddi gereksinimlerin doyumuna
dayanırken bilgi toplumunda temel değerler “amaçlara ulaşmanın verdiği doyumdan”
kaynaklanacaktır.
10. Bilgi toplumunda sosyoekonomik sistem, alt yapısının üstünlüğü ile kendisini
gösteren “gönüllü ve sivil toplum”dan oluşacaktır.
11. Eğitim öğretimde süreklilik yerleşecek, okul öğrenimi yanında, yaşamın
başlangıcından sonuna kadar etkin öğrenme gereksinimi ön planda olacaktır.
12. Belirli konuları öğrenme yerine, “öğrenmeyi öğrenmek” ve “bireysel
öğrenme” eğitim sürecinin temeli olacaktır.
ıı. Bilgi otoyolu kavramı
Bilgi otoyolu kavramı birçok bilgisayar sisteminin birbirine bağlı olduğu Internet,
kablolu TV, telefon, bilgi servisleri ve eğitim alanlarının birleştirilmesiyle oluşturulan
bir bütünlük içerisinde, iletişim şirketlerince hizmet verilmesi anlamında kullanılır.
Bilgi otoyolu kurulması düşüncesi; Internet’in oluşturulması ve yaygınlaşması
sonrasında 1994 yılında ABD yönetimince benimsenmiş ve ulusal bilgi alt yapısı adı
altında uygulamalar başlamıştır.
Ulusal bilgi altyapısı o ülkedeki bilgi otoyollarından oluşmaktadır. Bir ülkenin
üniversitelerine, kütüphanelerine, araştırma laboratuarlarına, işyerlerine,
hastanelerine ve evlerine kablolarla, uydu ya da yayın yoluyla veri, ses ve görüntü
türü bilgiler taşıyan; donanım, yazılım ve standartlardan oluşan iletişim sistemleri bilgi
otoyolu olarak adlandırılmaktadır.
ııı. Elektronik ticaret kavramı
Elektronik ticaret; özellikle 1995 yılından sonra Internet kullanımının artmasıyla
ortaya çıkan, ticaretin elektronik ortamda yapılmasını kapsayan bir kavramdır. Aynı
zamanda mal ve hizmetlerin üretim, tanıtım, satış, sigorta, dağıtım ve ödeme
işlemlerinin bilgisayar ağları üzerinden yapılmasıdır. Elektronik ticaret, ticari
işlemlerden biri ya da tümünün elektronik ortamda gerçekleştirilmesi yoluyla;
- Reklam ve pazar araştırması,
- Sipariş ve ödeme,
- Teslim olmak üzere üç aşamadan oluşmaktadır.
İnternet’in hızla yaygınlaşması, elektronik ticareti ticari işlemlerin
yürütülmesinde yeni ve çok etkin bir araç durumuna getirmiştir. Elektronik ticaret, tüm
dünyada ticaretin serbestleştirilmesi eğilimi ile birlikte, son on yılda yaşanan ve bilgi
iletişimini kolaylaştıran teknolojik gelişmelerin bir ürünü olarak ortaya çıkmıştır.
Yeni ekonominin ortaya çıkışıyla dünya ekonomisindeki rekabet gözle görülür
biçimde artmıştır. Geleneksel pazarlama yöntemlerine, internet olanaklarını da
ekleyen kuruluşlar, yalnızca belirli bir kitleye satış yapabilmenin ötesine geçip
üretkenliği ve yaratıcılığı arttıran küresel e-ticaret bağlantıları kurma şansını elde
edebilmektedirler.
Eskiden birçok şirket; televizyon, gazete, radyo gibi araçları kullanarak
potansiyel müşterilerine ulaşmaya çalışırken bugün bunlardan daha etkin ve
ölçülebilir olan Internet üzerinden reklamcılık kullanılmaktadır. Geçmişte hedef
kitlesine kısıtlı yollarla ulaşabilen şirketler, bugün değişik e-pazarlama yöntemleriyle
daha çok müşteriye daha hızlı ulaşabilmektedir. Üstelik bu yöntemler ya tümüyle
ücretsiz ya da sıfıra yakın bir bütçeyle karşılanabilecek durumdadır.
Elektronik ticaretin araçlarını, birbirleriyle ticaret yapanların ticari işlemlerini
kolaylaştıran her türlü teknolojik ürünler (telefon, faks, televizyon, bilgisayar,
elektronik ödeme ve para transfer sistemleri, elektronik veri değişimi sistemleri ve
Internet) olarak düşünülebilir. Elektronik ticaret açısından en etkin araç olarak kabul
edilen yeni Internet teknolojileri ise ses, görüntü ve yazılı metni aynı anda, daha hızlı
ve güvenli bir şekilde ilettiğinden Internet üzerinden yapılan bu işlemlerin maliyeti
diğer araçlara oranla hayli düşüktür.
E-ticareti gözde kılan unsurlar arasında; e-ticaretin şirket ile hedef kitlesi
arasındaki doğrudan ilişki sağlaması, pazarlamacılara istedikleri bilgileri sunması,
hızlı ve düşük maliyetli olması ve tüm bunların elektronik ortamda yapılıyor olması
sayılabilir. Diğer olumlu unsurlar arasında ise dağıtımda kolaylık ve ucuzluk, tüketici
ile daha rahat etkileşim, anında geri dönüş, dikkat çekicilik, küresel pazarla tanışma,
yirmi dört saat hizmet ve anında satış yer alır.
Normal koşullarda ortalama 10 yıl alan markalaşma süreci, elektronik ticaret
sayesinde 2 yıla inmiş durumdadır. Bugün dünyanın en büyük 500 şirketi listesinde
bundan birkaç yıl önce kurulmuş olan onlarca e-şirket yer almaktadır.
