Bilgisayar Kullanımında Sağlık ve Güvenlik
Bilgisayar kullanırken dikkat edilmesi gereken sağlık ve güvenlik önlemleri
Sağlık ve Güvenlik
I. Elektrik kablolarının güvenliği
Bilgisayar bağlantılarında kullanılan kabloların güvenliği için başlıca yapılması gerekenler şunlardır:
- Bilgisayar çalışırken kabloları ile oynanmamalıdır.
- Kablolar ayakaltından ya da bilgisayarla çalışan kişiye temas edebilecek yerlerden geçirilmemelidir.
- Bilgisayar ekranına ya da diğer birimlerden birine su veya benzeri bir sıvının dökülmemesine özen gösterilmelidir.
- Kablolar bükülüp ezilmemelidir.
- Bilgisayarın bulunduğu yer ile priz arasındaki mesafe uzun ise kaliteli uzatma kablosu kullanılmalıdır.
- Uzatma kablolarının üzerine basılmamalı ve ezilmemelidir.
- Kablo herhangi bir nedenle ezilmiş veya üzerindeki plastik sıyrılmışsa kullanılmamalıdır.
- Bilgisayarın güç kablosunun takıldığı priz mutlaka topraklanmış olmalıdır.
- Uzatma kablosu kullanılmış ise bunun da topraklı olmasına özen gösterilmelidir.
II. Güç noktalarının (prizlerin) fazla yüklenmesini önleme
Bilgisayarların bağlı olduğu prizlerin mutlaka topraklı olması gerekir. Kırık ya da gevşek prizler hem bilgisayarlar için hem de kullanıcılar için tehlikelidir. Bunun yanında bilgisayarların takılı olduğu prizlere başka elektrikli araçların yük oluşturmaması açısından takılmaması gerekir. Aksi taktirde aşırı yüklenme elektrik kontaklarına yol açabilir.
III. Hatalı kullanıma bağlı ağrılar
Bilgisayarı hatalı kullanmaya bağlı olarak meydana gelen başlıca problemler şunlardır:
- Tekrarlayıcı harekete bağlı bozukluklar
Bilgisayarın yoğun bir şekilde ve hatalı kullanımı sonucu ortaya çıkan el bileği sendromu; elde uyuşukluk ve ağrı, başparmak hareketlerinde ve el sıkma gücünde azalma meydana getirir, el becerisi bozulur, incelik gerektiren el işleri yapmak zorlaşır.
- Boyun kaslarında ağrı ve tutulma
Belli bir duruşta uzun süre kalmakla boyun kasları tutulur. Bu durum boyunda, bazen boyunla beraber başın arka kısımlarında ağrı, sertlik ve uyuşukluğa yol açar. Çalışırken kişinin gergin olması, ekranın baş hizasından yukarıda olması, aynı baş duruşunu değiştirmeksizin uzun süre sürdürmek boyun tutulmasını kolaylaştırır.
- Gözlerde yorulma
Sabit bir noktaya sürekli bakmak gözleri yorar. Değişik yönlere ve uzaklıklara bakmak ile değişik göz kasları çalıştığından göz yorulmaz. Sabit bir noktaya sürekli bakmak ise gözleri yorar. Ayrıca ekrandaki görüntü ve ışık ayarının iyi yapılmamış olması, ekran ışığının titreşimli olması da göz yorgunluğunda etkili olur. Bunlara uykusuzluk da eklenebilir ve böylece uzun süre bilgisayar kullanan kişilerin gözlerinde yorgunluk hissi, kızarıklık ve yanma ortaya çıkar.
IV. Hatalı kullanıma bağlı göz problemleri
Bilgisayar kullanımına bağlı olarak, gözün kendisinde ya da görme kalitesinde birtakım problemlerin meydana gelmesi, göz yorgunluğu hali olarak yorumlanmaktadır. Sıklıkla görülen belirtiler; yorgun ve ağrılı gözler, gözlerde yanma ve batma, bulanık görme, kuruluk hissi, sulanma, kaşıntı, kızarıklık, gözleri kısarak bakmak, odaklama zorluğu, çift görme, yazı karakterlerinin veya grafiklerin etrafında ışık hareleri ya da saçılmalar görmek ve ışığa karşı hassasiyet olarak sıralanabilir.
Bilgisayarlarda ekran özellikleri, gözleri etkileyen diğer bir önemli faktördür. Gözler ekrana baktığında tam bir kilitlenme (yani tam bir ekrana uyum) sağlanamamakta, kristal göz merceği devamlı şekil değiştirmektedir; bunun anlamı gözlerin ekrana tam odaklanamamasıdır, bunun doğal sonucu olarak göz yorgunluğu şikayetleri başlayacaktır. Bu nedenle; göz sağlığı açısından kullanılan ekranları en yüksek çözünürlüğü ve düşük parlaklık özelliği olmalıdır, büyük ve daha gelişmiş teknoloji ürünü ekranlar (LCD ekranlar) kullanılmalıdır.
Gözlerde kuruma hissi, bilgisayar kullanıcılarının en sık karşılaştığı bir başka sorundur. Bu sorun; gözlerde yanma, batma, kaşınma, göz yaşarması ve kızarma ile kendini belli eder. Bu durum kontakt lens kullananlarda daha belirginleşir, Gözdeki kuruma hissinin en büyük sebebi, ekrana bakarken normalin 1/3’ üne inen göz kırpmalarıdır, çünkü insan yakındaki bir objeye dikkatini verdiğinde reşeks olarak daha az göz kırpmaya başlar. Gözkapakları her kırpmada gözyaşını kornea denilen saydam tabakaya yayıp, oksijenlenmesini, nemlenmesini ve beslenmesini sağladıkları için, az kırpıldığında gözler kuru kalacak ve batmaya başlayacaktır. Diğer
bir sebep ekranın göz hizasının üzerinde bulunmasıdır, bu durumda gözler yukarı doğru bakacağından kapaklar daha açılmış kalacak, bu da gözyaşının buharlaşmasını arttırarak kurumaya yol açacaktır. Ayrıca, çalışma ortamındaki havalandırmanın nem oranının yüksek olması ve havalandırmanın doğrudan göze doğru gelmesi de gözlerde kurumaya yol açabilecektir. Bilgisayar kullanırken sayılan bu etkenlerden gözlerin kurumasını önlemek için, göz kırpma sayısını bilinçli olarak arttırmak, belirli aralıklarla uzağa bakarak göz kırpma refleksini normale döndürmek alınacak önlemler arasındadır. Ekranı göz hizasının altına yerleştirmek gerekir,
bunun ayarı ekranın üst kenarının göz seviyesinin biraz altında kalmasını sağlayarak yapılabilir.
Çalışma ortamında direk göze gelen bir ışık kaynağını ortadan kaldırmak gerekir, pencereden sızan ışığın arkaya alınması da gözleri rahatlatacaktır.
Kullanılacak ışık kaynağının, arkadan, omuz hizasından ekrana veya çalışma masasına düşecek şekilde ayarlanması gerekir. Ayrıca ekranın kontrast ve parlaklık ayarının da uygun bir şekilde ayarlanması yerinde olacaktır, ekran zemin renginin açık, yazı karakterlerinin ise koyu renklerde seçilmesi gözlerin zorlanmasını önleyecektir.
V. Duruş bozuklukları
Bilgisayarın yoğun kullanımı sonucu kas, kemik, sinir ve damarların aşırı gerilmesi ve uygun olmayan duruş biçimlerine bağlı olarak şekil bozuklukları baş, bel ve boyun ağrılarına yol açar. Örneğin; bel ağrıları bel kemiğine bağlı şekil bozuklukları nedeniyle oluşabilir. Bu tip ağrılarla karşılaşmamak için bilgisayar karşısında dik oturmak gerekir. Bilgisayar çalışma ortamının düzenlenmesinde ergonominin göz ardı edilmesi yani koltuk, masa ve ekranın seçimi, ayarları ile yerleşiminin, kullanıcının yapı ve boyutlarına uygun olmaması da baş, boyun, omuzlar ve kollar, el ve el bilekleri, bel, sırt ve bacak ağrılarına neden olmaktadır.
Gerekli önlemler alınmaması durumunda şiddetli ağrılar ile kendini gösteren çeşitli sağlık sorunları ortaya çıkabilmektedir.
