3. DNS çözücüler

DNS çözümleyici, kullanıcı dostu bir alan adını (örneğin example.com) bilgisayarın bağlanmak için ihtiyaç duyduğu IP adresine (örneğin 93.184.216.34) çevirmekten sorumlu herhangi bir bileşendir (yazılım veya donanım).

Tarayıcınıza bir web sitesi adresi yazdığınızda veya bir bağlantıya tıkladığınızda, sisteminiz doğru IP adresini bulmak için DNS çözücülerine güvenir. DNS arama sürecinde her biri farklı roller üstlenen çeşitli DNS çözücü türleri vardır.

DNS Arama Sürecinin Özeti

DNS çözücülerinin türlerine dalmadan önce, DNS arama sürecine ilişkin genel bir bakışa sahip olmak faydalı olacaktır:

1. example.comBilgisayarınızdan veya cihazınızdan bir alan adı (örneğin ) talep edersiniz .
2. Bilgisayarınızın çözücüsü (veya saplama çözücüsü ), isteği bir DNS yinelemeli çözücüsüne (genellikle İSS'nizin veya Google'ınki gibi genel bir DNS'in 8.8.8.8) gönderir.
3. Özyinelemeli çözümleyici, alan adının IP adresinin önbelleğinde zaten olup olmadığını kontrol eder . Eğer varsa, bunu hemen döndürür.
4. Aksi takdirde, yinelemeli çözümleyici önce kök DNS sunucularına , sonra TLD (Üst Düzey Alan Adı) DNS sunucularına , sonra da DNS hiyerarşisini izleyerek alan adı için yetkili DNS sunucusuna sorgu gönderir.
5. IP adresi bulunduğunda, çözücü bunu bilgisayarınıza geri döndürür. Bilgisayarınız daha sonra o IP'deki web sunucusuyla iletişim kurabilir.

1. Stub Çözücü

Bir saplama çözücü , DNS arama sürecini başlatan cihazınızda (dizüstü bilgisayar, akıllı telefon, IoT aygıtı vb.) çalışan en düşük DNS istemci yazılımıdır . Genellikle tam DNS sorgu sürecini kendi başına gerçekleştirmez .

Nasıl Çalışır

• Stub çözücüsü, sorguları göndereceği bir veya daha fazla DNS sunucusunu bilir. Bu DNS sunucuları genellikle otomatik olarak (örneğin, ev yönlendiricinizdeki DHCP aracılığıyla) veya kullanıcılar tarafından manuel olarak (örneğin, Google DNS için 8.8.8.8'i yapılandırma) yapılandırılır.
• Cihazınızın bir etki alanı adını çözümlemesi gerektiğinde, saplama çözücü yapılandırılmış DNS sunucusuna bir istek gönderir ve yanıtı bekler.
• Saplama çözücüsü yanıtı (IP adresi veya bir hata) alır ve bunu uygulamaya (bir web tarayıcısı gibi) geri iletir.

Örnek

• Windows veya macOS'ta, DNS sunucu adreslerinizi ağ ayarlarınızda görebilirsiniz. Bu adresler genellikle yönlendiricinize ( temel bir DNS yönlendiricisi olarak işlev görebilir) veya doğrudan bir İSS tarafından sağlanan DNS sunucusuna işaret eder.
• 8.8.8.8'i (Google Public DNS) veya 1.1.1.1'i (Cloudflare DNS) manuel olarak yapılandırdıysanız , bilgisayarınızın saplama çözücüsü tüm DNS sorgularını sırasıyla Google'a veya Cloudflare'e gönderir.

2. Tekrarlayan Çözücü

Tekrarlayan bir çözümleyici, istemci adına DNS sorgu sürecini etkin bir şekilde gerçekleştiren bir DNS sunucusudur . Son cevabı alana kadar birden fazla DNS sunucusuna sorgu göndererek IP adresini arar.

Nasıl Çalışır

1. Özyinelemeli çözücü, bir taslak çözücüden (veya başka bir ileticiden) bir istek alır.
2. Öncelikle talep edilen alan adının IP adresinin yerel ön belleğinde saklanıp saklanmadığını kontrol eder.
   • Bulunursa önbelleğe alınmış cevabı hemen döndürür.
3. Kayıt önbelleğe alınmamışsa , çözücü hangi TLD sunucusuna (örneğin, , ) sorgu yapılacağını öğrenmek için kök DNS sunucularına sorgu gönderir..com.org
4. Daha sonra ilgili TLD sunucusuna sorgu göndererek belirli alan adı için yetkili DNS sunucusunu bulur.
5. Son olarak, gerekli DNS kayıtlarını (örneğin IPv4 için A kaydı) elde etmek için yetkili sunucuya sorgu gönderir.
6. Çözümlenen IP, gelecekteki istekler için önbelleğe alınır ve saplama çözücüsüne döndürülür.

Örnek

• İSS DNS Çözümleyicisi : Çoğu internet servis sağlayıcısı, müşterilerinin varsayılan olarak kullandığı kendi özyinelemeli DNS çözümleyicilerini çalıştırır.
• Genel DNS Çözücü : Google Genel DNS ( 8.8.8.8), Cloudflare DNS ( 1.1.1.1) ve OpenDNS ( 208.67.222.222) yaygın genel özyinelemeli çözücülerdir.

3. Yalnızca Önbelleğe Alma Çözücü

Yalnızca önbelleğe alma çözümleyicisi, birincil işlevi DNS sorgu sonuçlarını önbelleğe almak ve sonraki aramaları hızlandırmak için bunları yeniden kullanmak olan bir DNS sunucusu türüdür . Herhangi bir DNS bölgesi barındırmaz (yani, herhangi bir etki alanı için yetkili değildir) ve genellikle istemciler adına yinelemeli aramalar gerçekleştirir.

Nasıl Çalışır

• Yinelemeli bir çözümleyici gibi, yalnızca önbelleğe alma çözümleyicisi, kayıt önbelleğinde değilse sorguları diğer DNS sunucularına iletir.
• Sonucu elde ettikten sonra, DNS kayıtlarını TTL (Yaşam Süresi) ile belirtilen süre boyunca depolar (önbelleğe alır) .
• Aynı etki alanı için TTL süresi içinde yapılan sonraki sorgular önbellekten daha hızlı karşılanır ve böylece harici aramalara olan ihtiyaç azalır.

Örnek

• Birçok ev yönlendiricisi veya DNS yönlendiricisi yalnızca önbelleğe alma çözümleyicileri olarak işlev görür. Bir aile üyesinin cihazı ziyaret ettiğinde example.com, yönlendirici o etki alanı için IP'yi önbelleğe alır. Başka bir cihaz example.comkısa bir süre sonra talep ederse, yönlendiricinin önbelleğinden neredeyse anında çözümlenir.

4. Nakliyeci

Yönlendirici , tüm sorguları (veya yerel olarak çözemediği sorguları) tüm yinelemeli çözümleme sürecini kendisi gerçekleştirmek yerine başka bir DNS sunucusuna ileten bir DNS sunucusudur .

Nasıl Çalışır

• Bir DNS sunucusu, sorguları genellikle iyi bilinen bir genel DNS veya bir İSS DNS'i olan bir yukarı akış DNS sunucusuna göndermek üzere yapılandırılır.
• Yönlendirici, tekrarlanan sorgular için DNS çözümlemesini hızlandırmak amacıyla yerel bir önbellek tutmaya devam edebilir.
• Bu kurulum, DNS sorgularını merkezi olarak yönetmek ve günlüğe kaydetmek veya özel politikalar uygulamak (örneğin, içerik filtreleme) için şirket ağlarında yaygındır.

Örnek

• Küçük bir işletmenin , herhangi bir harici etki alanı sorgusunu ISP'lerinin DNS sunucularına veya Google DNS'e ileten yerel bir DNS sunucusu olabilir . Bu, DNS ayarlarını merkezileştirmeye ve muhtemelen intranet.localtam bir yinelemeli çözümleyici kurulumunun karmaşıklığıyla uğraşmadan yerel etki alanı çözümlemelerini ( gibi) uygulamaya yardımcı olur.

5. Yinelemeli (Yinelemesiz) Çözücü

Bazen yinelemeli olmayan çözücü olarak da adlandırılan yinelemeli çözücü , genellikle kısmi sonuçlar veya yönlendirmeler vererek istemciye çözüm sürecine kendi başına devam etmesi talimatını verir.

Nasıl Çalışır

• Bir istemci bu çözücüden bir kayıt isterse, çözücü şunlardan birini yapar:
  • Yetkiliyse veya önbelleğe alınmışsa cevabı döndürür veya
  • Başka bir DNS sunucusunun (örneğin, kök veya TLD sunucusu) adresini içeren bir yönlendirme döndürür ve istemciye "sonra orayı dene" uyarısı verir.

Bu tür, son kullanıcı aygıtları için daha az yaygındır; genellikle yetkili DNS sunucuları tarafından sorguları DNS hiyerarşisinde yukarı veya aşağı yönlendirmek için kullanılır .

Örnek

• Yetkili bir DNS sunucusu example.comgenellikle bilmediği alt alan adları için yönlendirmeler döndürür. Eğer ona sorarsanız sub.example.comancak bu alt alan adı farklı bir ad sunucusu tarafından işleniyorsa, sizin adınıza yinelemeyi gerçekleştirmek yerine o diğer ad sunucusunun ayrıntılarıyla yanıt verebilir.

DNS Çözümleme Zincirinin Görselleştirilmesi

Aşağıda bir DNS sorgusunun tipik yolunu gösteren basitleştirilmiş bir tablo bulunmaktadır:

User's Device (Stub Resolver)
     |
     v
Recursive Resolver (Often ISP/ Public)
     |
     v
  Root Server
     |
     v
 TLD Server (.com, .net, etc.)
     |
     v
 Authoritative Server (example.com)
     |
     v
   IP Address

• Stub çözücü : Alan adı isteğini yinelemeli çözücüye iletir.
• Özyinelemeli çözücü : Cevabı önbelleğe almamışsa her katmanı (kök, TLD, yetkili) sorgulamanın zor işini üstlenir.
• Önbelleğe Alma : Her çözücü, gelecekteki sorguları hızlandırmak için yanıtları önbelleğe alabilir.

Her Şeyi Bir Araya Getirmek

1. Cihazınızda Stub Resolver :

   • Minimum işlevsellik: Sorguyu yalnızca bir DNS sunucusuna gönderir .

2. Özyinelemeli Çözücü (Ayrıca Yalnızca Önbelleğe Alma Çözücü de olabilir ):

   • Saplama çözücülerden gelen sorguları alır.
   • Önbelleğe alınmamışsa DNS sunucularının zincirini (tekrarlı olarak) arar.
   • Gelecekteki istekler için yanıtı önbelleğe alır.

3. İletici :

   • Tam aramayı yapmak yerine sorguları başka bir çözümleyiciye iletmek üzere yapılandırılmış bir DNS sunucusu.
   • Ayrıca yanıtları önbelleğe alabilir.

4. Tekrarlı (Tekrarlı Olmayan) Çözücü :

   • Biliniyorsa doğrudan yanıtlar verir veya diğer DNS sunucularına referans verir (yönlendirmeler), ancak özyineleme yapmaz.

Gerçek Dünyadan Örnek Senaryo

1. Dizüstü bilgisayarınız (Stub Resolver) 8.8.8.8 (Google DNS) kullanacak şekilde ayarlanmıştır .
2. www.example.comTarayıcınıza yazın .
3. Dizüstü bilgisayarınızdaki saplama çözücüsü, DNS sorgusunu 8.8.8.8'e (Genel Özyinelemeli Çözücü ) gönderir.
4. Google DNS önbelleğini kontrol ediyor:
   • Eğer www.example.com önbelleğe alınmışsa , IP'yi hemen döndürür.
   • Değilse önce kök sunucuya , sonra .comTLD sunucusuna, sonra da example.com yetkili sunucusuna sorgu gönderir.
5. Bulunduğunda, IP adresi Google'ın DNS sunucularında önbelleğe alınır ve dizüstü bilgisayarınızın saplama çözücüsüne döndürülür.
6. Dizüstü bilgisayarınız döndürülen IP adresine bağlanır ve web sitesi yüklenir.

Kaynak

• https://www.designgurus.io/course-play/grokking-system-design-fundamentals/doc/introduction-to-dns?gad_source=2&gclid=EAIaIQobChMI8vbc_a3LjAMVv7ODBx0UQh03EAEYASAAEgLfi_D_BwE