Veri Yolu

• BUS (Veri yolu), anakarttaki bütün aygıtlar arasında veri iletişimini sağlayan devrelerdir. Yani bilgisayarın bir bileşeninden diğerine verileri iletmek için kullanılan devrelere Bus (veri yolu) adı verilir.
• Tüm veri yolları Adres veri yolu ve Standart veri yolu olmak üzere iki bölümden oluşur.
• Veri yolunun kapasitesi önemlidir, çünkü tek seferde ne kadar veri transfer edileceğini belirtir.
• Standart veri yolu bilgisayarda yapılan işlemlerle ilgili verileri aktarırken, adres veri yolu,verilerin nerelere gideceğini belirler.

Veri Yolu Hiyerarşisi

Modern PC’lerin çoğunda en azından dört veriyolu bulunmaktadır. Herbiri bir üst seviyedekine bağlanır ve herbiri bir üst seviyedekinden daha yavaştır.

ISA ve EISA

ISA (Industry Standard Architecture): ISA, eski bir slottur ve 8-16 bit veriyoluna sahiptir. Bant genişliği çok düşük olduğundan günümüz anakartlarında kullanılmamaktadır. 1984 yılında geliştirilmiş bir bus veriyoludur. Bir standardı tanımlar. Adres yolu 24 bittir. Hızı 8.33 Mhz (mega hertz)’dir. Tak ve çalıştır özelliği yoktur.

ISA veri yolu eski bilgisayarlarda kullanıldı. İlk olarak 1981'de geliştirildi ve 8 bitlik sistemlerde kullanıldı.

ISA hala özel amaçlar için kullanılabilse de, artık kişisel bilgisayarlarda görmeyeceğiz. ISA, PCI adı verilen daha gelişmiş veri yolu ile değiştirildi.

PCI (Peripheral Component Interconnect):

• Bu veriyolu 64 bitlik olup 1993 yılında geliştirilmiştir. Uyumluluk problemleri nedeniyle uygulamada 32 bit olarak kullanılmaktadır. 33 veya 66 MHz saat hızlarında çalışır. 32 bit 33 MHz hızında çalışan PCI veriyolunun kapasitesi 133MB/sn’dir. PCI slotları beyaz renkli olup modem, ses kartı, ağ kartı, TV kartı gibi donanım kartlarının takılması sebebiyle diğer slotlara oranla sayısı daha fazladır. Onboard (tümleşik) teknolojisinin geliştirilmesiyle PCI slotlarına bağlanacak donanım kartları sayısı azalmıştır.
• PCI veriyolu tak-çalıştır desteklidir.

Aşina olmamız gereken ilk genişletme yuvası türü, PCI veya Çevresel Bileşen Ara Bağlantı genişletme yuvasıdır. Şimdi daha yeni bir veri yolu ile değiştiriliyor olsa da, birçok eski bilgisayarda hala bulabiliriz.

PCI yuvaları genellikle beyaz renklidir. 64 bitlik bir PCI yuvası ile uğraşıyorsak bir istisna var. Genellikle kahverengidirler. PCI, hem 486 hem de Pentium makineleriyle uyumluluk sağlayan 32 veya 64 bit G / Ç veri yolunu destekler. Bu veri yolu işlemciden bağımsızdır, yani CPU ve PCI veri yolu eşzamanlı olarak işleyebilir. PCI tak ve çalıştır özelliğidir, yani yeni kurulan cihazlar otomatik olarak algılanabilir ve yapılandırılabilir. PCI veri yolları en çok ses kartları, modemler, ağ kartları, depolama aygıtı denetleyicileri vb. Aygıtlar için kullanılır.

PCI – PCI-X Slotları

Mini PCI

Dizüstü bilgisayarlar veya mikro ATX sistemleri gibi küçük form faktörlü bilgisayarlar bir mini PCI yuvası içerebilir. Mini PCI aygıtları, 100 veya 124 iğneli küçük kartlardır. Bir mini PCI yuvası için tipik bir kullanım, dizüstü bilgisayarlara dahili kartlar (kablosuz kartlar gibi) eklemektir.

Turuncu PCI yuvası

Bazen bir PCI yuvası göreceğiz, ancak turuncu renkte olacak. Turuncu PCI konektörü, aynı zamanda bir AMR veya CNR yuvası olarak işlev görecek şekilde kablolanmış olması dışında, aslında sadece standart bir PCI konektörüdür. Yaptığı şey, ilk pin setini almak ve onları AMR veya CNR pinleri olarak bağlamaktır, böylece ilk pin setine konektörün sadece ilk kısmını kullanarak küçük bir AMR kartı koyabilir ve bir AMR veya CNR konektörü.

AGP Accelerated Graphics Port

PCI yuvalarına ek olarak bir AGP yuvasına veya Hızlandırılmış Grafik Bağlantı Noktasına da sahip olabiliriz .

AGP yuvaları, resimde gördüğümüz gibi genellikle kahverengi renktedir. Anakartın kenarından daha uzağa yerleştirilmişlerdir. Daha eski AGP yuvalarında, resimde gördüğümüz gibi küçük bir çıkıntı vardı, ancak yeni olanlarda bu yok. Bu çıkıntı, çentiği olmayan daha yeni bir AGP kartını bu kartla uyumlu olmayan eski bir yuvaya takmamızı engellemek için kullanılır. AGP, PCI'ye benzer, ancak özellikle grafik desteği için tasarlanmıştır. AGP desteği sağlayan anakartların tek bir AGP yuvası vardır. AGP, bilgisayar sistemlerindeki video kartları için yaygın olarak kullanılmaktadır, ancak PCIe ile değiştirilmektedir.

AMR

Bazı anakartlarda AMR veya Audio Model Yükseltici konektörü bulunabilir.

AMR konektörleri ve CNR konektörleri birbirine benzer. Çok küçükler, bir PCI veya AGP yuvasından çok daha küçükler. Yükseltici kart bir veri yolu değil, Anakarta bağlanan ve ek kartların (yardımcı kartlar olarak adlandırılır) takılmasına izin veren bir karttır. AMR yuvaları tipik olarak ses veya modem işlevleri sağlar. CNR, ağ oluşturma, kablosuz iletişim, ses veya modem kartlarının takılmasına izin veren bir yükseltici kart yuvasıdır (veri yolu değil).

PCI Express (PCIe)

PCI harika bir veri yolu ve uzun zamandır bizimle birlikte, ancak PCI Express adlı yeni bir PCI sürümü piyasaya sürüldü. PCIe, PCI'nin hem hızını hem de işlevselliğini önemli ölçüde artırır. PCIe yuvalarının neye benzediğine bir göz atalım.

Çeşitli PCIe Yuvaları

Anakart üzerinde PCIe ve PCI

Resimde görebileceğimiz gibi, farklı PCI Express veri yolu boyutlarımız var. PCI Express X16 yuvası, X8 yuvası, X4 ve X1 yuvası var. PCI Express (PCIe), yeni nesil bir G / Ç veri yolu mimarisidir. Paylaşılan bir veriyolundan ziyade, her PCIe yuvası, verileri noktadan noktaya ayrılmış bir bağlantı üzerinden önceliklendiren ve yönlendiren ve bir seri tam çift yönlü iletim yöntemi sağlayan bir anahtara bağlanır. Temel PCIe, 2,5 Gbps aktarım hızında iletim için bir şerit (x1) sağlar. Aynı zamanda çoklu iletim şeritleri (x2, x4, x8, x16) sağlayabilir. Büyük ölçüde artan hıza ek olarak, PCIe daha yüksek kalitede hizmet sunar. PCIe geriye dönük olarak uyumludur ve eski PCI teknolojisinin aynı sistemde çalıştırılmasına izin verir. Bu, aynı sistem üzerinde hem PCIe hem de PCI veri yollarına sahip olabileceğimiz anlamına gelir, bu genellikle bu makaleyi yazarken durumdur.

PCI Express Mini Kart

PCI Express Mini Card, Mini PCI Express, Mini PCIe ve Mini PCI-E olarak da bilinir. PCI Express'e dayalı Mini PCI form faktörünün yerine geçer.

PCI-X (Peripheral Component Interconnect Extended)

PCI-eXtended'in kısaltması olan PCI-X, 32 bit PCI veriyolunu geliştiren bir bilgisayar veri yolu ve genişletme kartı standardıdır. Elektrik uygulamasında benzerdir ve aynı protokolü kullanır, ancak PCI'den daha yüksek bant genişliğine sahiptir. PCIe daha da gelişmiş olduğundan, PCI-X, PCIe ile değiştirildi. PCI-X, kartlar tamamen uyumsuz ve farklı görünse de, genellikle PCI Express ile karıştırılır. Bu karışıklığın nedeni, PCI-X'in PCI Express'e benzer ses vermesidir.

PCI-X, server platformlarında uzun süredir kullanılan bir veriyoludur. PCI-X standardının amacı PCI slotlarından daha fazla bant genişliği sağlayıp “Gigabit Ethernet” gibi server platformlarında iletişim kartlarına gerekli bant genişliğini sağlamaktır. PCI Express ile karıştırılmamalıdır. Bu iki teknoloji birbiriyle kesinlikle uyumlu değildir.

Genişletme Kartlarını Takma

Genişletme kartını kurarken yapmamız gereken ilk şey, uygun ESD önleme tedbirlerini uygulamaktır. Örneğin, bilgisayar kasasını antistatik mat üzerine oturtup kasaya topraklayabiliriz. Ayrıca kendimizi paspas ve kasaya da bağlayabiliriz. Ayrıca, kurduğumuz genişletme kartı statik koruyucu çantanın içinde olmalıdır. Eskiden, genişletme kartlarını kurarken, IRQ kanallarını, I / O adresini ve hatta kart için DMA kanallarını da yapılandırmamız gerekiyordu. Bugün, tak-çalıştır panolarıyla uğraşıyoruz ve artık bunu yapmak zorunda değiliz. Tek yapmamız gereken kartı bir genişletme yuvasına yerleştirmek, sistemi açmak ve BIOS ve işletim sistemi IRQ atamalarını, G / Ç adreslerini ve DMA kanallarını halledecek. Muhtemelen,Windows gibi bir işletim sistemimiz varsa, o zaman CPU'nun yeni kurduğumuz kartla iletişim kurmasına izin verecek uygun sürücüyü de yüklememiz gerekir.

Not

Genişletme yuvaları söz konusu olduğunda birkaç farklı standardı farklılaştırıyoruz. ISA, PCI, AGP, PCI-X ve PCIe'ye sahibiz. ISA, PCI ile değiştirildi ve PCI artık PCIe ile değiştiriliyor.

Veri Yolları Hız Karşılaştırması

Veriyolları Hız Grafiği

Kaynak

• https://www.utilizewindows.com/expansion-slots/
• https://ozmenemreesat.wordpress.com/2016/10/10/bus-veri-yolu-isa-pci-pci-x-ve-agp/